Berchtesgaden – deel 4 op doorhetverleden.nl neemt je mee langs de overblijfselen van Hitlers bergdomein en de bijbehorende nazi-gebouwen op de Obersalzberg. De pagina combineert historische achtergrond met foto’s en locatiebeschrijvingen voor een duidelijk beeld van het gebied toen en nu.

Ontdek Berchtesgaden en de Obersalzberg

Te midden van de adembenemende Beierse Alpen ligt Berchtesgaden, een stad met een rijke geschiedenis, indrukwekkende natuur en een uniek cultureel erfgoed. Slechts enkele kilometers boven de stad bevindt zich de Obersalzberg, een gebied dat ooit diende als exclusieve bergresidentie en later een belangrijke rol speelde tijdens het Derde Rijk.

Vandaag de dag is de Obersalzberg een plek waar verleden en natuur elkaar ontmoeten. Bezoekers kunnen er de documentatie Obersalzberg verkennen – een educatief museum dat inzicht biedt in de historische gebeurtenissen van de 20e eeuw – en wandelen langs paden die uitzicht bieden op de bergen en valleien van het nationaal park.

Hoog boven de bergtoppen bevindt zich het beroemde Kehlsteinhaus, beter bekend als het “Eagle’s Nest”. Dit bouwwerk, ooit een geschenk aan Hitler, is nu een panoramisch restaurant en herdenkingsplaats die jaarlijks duizenden bezoekers trekt.

Samen bieden Berchtesgaden, de Obersalzberg en het Kehlsteinhaus een fascinerende reis door natuur, architectuur en geschiedenis – een uitnodiging om te verkennen, te leren en te reflecteren.

Klaushöhe en Buchenhöhe – Leefgebied voor personeel van het Führercomplex

Tijdens de Tweede Wereldoorlog maakten de Klaushöhe en Buchenhöhe deel uit van het uitgestrekte en streng bewaakte woon- en werkgebied op de Obersalzberg bij Berchtesgaden. Dit gebied, dat bekendstond als het Führersperrgebiet, werd ingericht als persoonlijk toevluchtsoord en machtscentrum van Adolf Hitler. Rondom zijn residentie, het Berghof, ontstond een netwerk van dienstwoningen, kazernes en voorzieningen voor het personeel, waaronder leden van de SS en de Reichssicherheitsdienst (RSD).

Klaushöhe

De Klaushöhe lag iets lager op de berg en werd vooral gebruikt als woon- en dienstzone voor SS-officieren, chauffeurs, bewakers en administratief personeel dat direct verbonden was aan de beveiliging van de Berghof en de omliggende residenties van nazi-leiders.

De gebouwen waren degelijk en in bergstijl uitgevoerd, met stenen funderingen, marmeren vensteromlijstingen en houten gevels die aansloten bij de Beierse bouwtraditie. Ondanks de bescheiden omvang straalde de architectuur de status en het hiërarchisch onderscheid binnen het regime uit.

Naast woonhuizen bevonden zich in dit gebied ook nutsgebouwen: een waterreservoir, opslagruimtes en kleine werkplaatsen die de dagelijkse werking van het bergcomplex ondersteunden. Na 1945 bleven van deze infrastructuur slechts enkele betonnen fundamenten over.

Buchenhöhe

De Buchenhöhe lag hoger en functioneerde als een kleine woonwijk voor families van personeelsleden, SS’ers en ambtenaren die permanent op de Obersalzberg woonden. Hier bevond zich ook een schoolgebouw, waar de kinderen van het personeel les kregen.

De wijk had een opvallend verzorgde aanleg met paden, kleine tuinen en huizen die qua stijl aansloten bij de ideologische architectuur van het Derde Rijk: eenvoudig, monumentaal en in harmonie met het berglandschap.

Gebruik en betekenis

Beide gebieden dienden als ondersteunend woongebied binnen het gesloten Führercomplex. Ze boden huisvesting en voorzieningen aan degenen die het dagelijks leven op de Obersalzberg draaiende hielden — van chauffeurs en secretaresses tot hogere SS-functionarissen en technische staf.

De Buchenhöhe en Klaushöhe symboliseren zo het sociale netwerk en de hiërarchie binnen de Obersalzberg-gemeenschap: een zorgvuldig gecontroleerde samenleving waarin werk, ideologie en privéleven samenvielen.

Na de oorlog werden veel van deze gebouwen door de geallieerden verwoest om het gebied geen symbolische waarde te laten behouden. Toch herinneren enkele resterende structuren en terreinsporen nog aan hun rol in het gesloten machtssysteem van het Derde Rijk. Voor een deel zijn het nu vakantiewoningen.

De Königssee en Eva Braun – schoonheid en schaduw aan de Obersalzberg

Aan de voet van de machtige Watzmann ligt de Königssee, een van de mooiste en diepste meren van Duitsland. Tijdens de Tweede Wereldoorlog bevond dit idyllische landschap zich op korte afstand van de Obersalzberg, waar Adolf Hitler zijn residentie, de Berghof, had gevestigd. Terwijl het gebied werd omgevormd tot een streng bewaakte regeringszone, bleef de Königssee een plaats van rust en symboliek — vooral voor Eva Braun, Hitlers partner, die hier regelmatig haar toevlucht zocht.

Een toevluchtsoord aan het meer

Eva Braun verbleef vaak op de Obersalzberg en hield van de natuur rond Berchtesgaden. Ze wandelde, zwom en fotografeerde veel, en de Königssee vormde een van haar favoriete plekken om te ontspannen, ver weg van de politieke drukte boven op de berg. Vanuit de Berghof werden geregeld korte uitstapjes gemaakt naar het meer of naar de nabijgelegen Jenner, waar het uitzicht over het dal adembenemend was.

Braun’s fotoalbums, die na de oorlog deels bewaard zijn gebleven, tonen beelden van zonnige dagen aan de Königssee, met boottochten, bergtochten en gezelschappen van personeel en vrienden. Ze gebruikten het gebied niet als officieel regeringscentrum, maar als privéterrein voor ontspanning en vertier.

Tegenstelling tussen schoonheid en macht

De serene omgeving van de Königssee stond in scherp contrast met de werkelijkheid die zich elders in Europa voltrok. Terwijl Eva Braun en een kleine kring vertrouwelingen genoten van de berglucht, werden in naam van het regime miljoenen mensen vervolgd en vermoord.

Deze tegenstelling maakt de Königssee tot een beladen plaats in de herinneringsgeschiedenis: een landschap van uitzonderlijke schoonheid dat onlosmakelijk verbonden raakte met een van de donkerste hoofdstukken van de twintigste eeuw.

Na de oorlog

Na 1945 werd het gebied rond de Königssee en de Obersalzberg grotendeels hersteld en opengesteld voor het publiek. Wat ooit het decor was van macht en propaganda, is nu onderdeel van het Nationaal Park Berchtesgaden — een plek van stilte en natuur, maar ook van historische reflectie.

De kazerne op de Obersalzberg – geschiedenis en functie

De Obersalzberg, een hooggelegen gebied bij Berchtesgaden in het zuiden van Duitsland, werd vanaf de jaren dertig door het nationaalsocialistische regime omgevormd tot een afgesloten machtscentrum. Het gebied werd berucht door de aanwezigheid van Adolf Hitlers buitenverblijf, de Berghof, en andere gebouwen van de partijtop. De militarisering van de Obersalzberg vereiste uitgebreide beveiliging, wat leidde tot de bouw van meerdere kazernes die dienden als basis voor de SS-eenheden die het gebied moesten bewaken.

Ontstaan en doel van de kazerne

Na Hitlers machtsgreep in 1933 begon de SS de Obersalzberg te beveiligen. Aanvankelijk waren dit kleine posten en tijdelijke verblijven, maar naarmate het gebied zich ontwikkelde tot een belangrijk politiek centrum, werd een permanente militaire aanwezigheid noodzakelijk. In de tweede helft van de jaren dertig werd daarom een grote kazerne gebouwd, vaak aangeduid als de SS-Kaserne Obersalzberg.

De kazerne huisvestte onder meer:

leden van de Leibstandarte SS Adolf Hitler (LSSAH), de elite-eenheid die verantwoordelijk was voor Hitlers persoonlijke veiligheid;
ondersteunend personeel en logistieke eenheden;
communicatie- en verbindingsdiensten die nodig waren voor de infrastructuur op de berg.

De kazerne vormde een essentieel onderdeel van het beveiligingsnet rondom het Führergebied. De SS controleerde alle toegangswegen, voerde patrouilles uit en bewaakte de residenties van hoge partijfunctionarissen.

Architectuur en ligging

De kazerne werd in karakteristieke bergstijl gebouwd, met houten elementen en stenen gevels, bedoeld om op te gaan in het landschap. Ondanks de militaire functie moest het complex passen bij het beeld dat het regime wilde uitstralen: rust, orde en verbondenheid met de Alpen.

Het complex lag strategisch tussen de centrale gebouwen op de Obersalzberg en de toegangswegen vanuit Berchtesgaden. Hierdoor konden troepen snel worden ingezet bij eventuele dreiging of incidenten.

Einde en naoorlogse periode

In april 1945, aan het einde van de Tweede Wereldoorlog, werd de Obersalzberg gebombardeerd door de geallieerden. Ook de kazerne liep hierbij zware schade op. Kort daarna namen Amerikaanse troepen het gebied in. Veel gebouwen, waaronder delen van de kazerne, werden in de jaren daarna gesloopt om te voorkomen dat de plek een verzamelpunt voor neonazistische sympathieën zou worden.

Vandaag zijn bovengrondse resten van de kazerne grotendeels verdwenen. Ondergrondse delen – zoals tunnels en schuilkelders die door het hele gebied liepen – bestaan gedeeltelijk nog, maar zijn niet toegankelijk voor het publiek. Tegenwoordig richt de Obersalzberg zich met zijn documentatiecentrum op educatie, herinnering en het kritisch onderzoeken van de geschiedenis van nationaalsocialisme en dictatuur.

In Brown Mountain – Hitlers geheime verblijfplaats duikt de documentaire in de verborgen geschiedenis van de Obersalzberg in de Beierse Alpen, ooit het tweede machtscentrum van het naziregime. Met indrukwekkende beelden en historische reconstructies onthult de film hoe Adolf Hitler hier meer dan duizend dagen doorbracht, en welke sporen van dit donkere verleden vandaag nog terug te vinden zijn. Een indringende reis door een landschap waarin stilte en geschiedenis elkaar ontmoeten. TOP FILM

De theaterhalle

De Theaterhalle op de Obersalzberg was een grote houten evenementenhal die tijdens het naziregime werd gebouwd als onderdeel van het gesloten woon- en werkgebied rond Hitlers residentie. Het gebouw diende als cultureel centrum voor het personeel en de aanwezige functionarissen. In de hal werden toneelstukken, filmvertoningen, concerten en propagandistische bijeenkomsten georganiseerd.

Architectonisch viel de hal op door haar grote afmetingen, eenvoudige houten constructie en een steil zadeldak dat het hele gebouw overspande. Hoewel het uiterlijk deed denken aan een reusachtige schuur, was het interieur ingericht voor grootschalige voorstellingen.

Na de oorlog werd de Theaterhalle, net als veel andere gebouwen op de Obersalzberg, door de geallieerden vernietigd om het terrein geen symbolische betekenis te laten behouden. Tegenwoordig zijn slechts foto’s en enkele documenten bewaard gebleven, waardoor het gebouw vooral bekendstaat als een verdwenen maar karakteristiek onderdeel van het voormalige complex op de Obersalzberg.

De 2e Wereldoorlog

Berchtesgaden deel 5
Obersalzberg - Klaushöhe, Buchenhöhe, Berchtesgadem

Samen bieden Berchtesgaden, de Obersalzberg en het Kehlsteinhaus een fascinerende reis door natuur, architectuur en geschiedenis – een uitnodiging om te verkennen, te leren en te reflecteren.