Berchtesgaden – deel 2 op doorhetverleden.nl neemt je mee langs de overblijfselen van Hitlers bergdomein en de bijbehorende nazi-gebouwen op de Obersalzberg. De pagina combineert historische achtergrond met foto’s en locatiebeschrijvingen voor een duidelijk beeld van het gebied toen en nu.

Ontdek Berchtesgaden en de Obersalzberg

Te midden van de adembenemende Beierse Alpen ligt Berchtesgaden, een stad met een rijke geschiedenis, indrukwekkende natuur en een uniek cultureel erfgoed. Slechts enkele kilometers boven de stad bevindt zich de Obersalzberg, een gebied dat ooit diende als exclusieve bergresidentie en later een belangrijke rol speelde tijdens het Derde Rijk.

Vandaag de dag is de Obersalzberg een plek waar verleden en natuur elkaar ontmoeten. Bezoekers kunnen er de documentatie Obersalzberg verkennen – een educatief museum dat inzicht biedt in de historische gebeurtenissen van de 20e eeuw – en wandelen langs paden die uitzicht bieden op de bergen en valleien van het nationaal park.

Hoog boven de bergtoppen bevindt zich het beroemde Kehlsteinhaus, beter bekend als het “Eagle’s Nest”. Dit bouwwerk, ooit een geschenk aan Hitler, is nu een panoramisch restaurant en herdenkingsplaats die jaarlijks duizenden bezoekers trekt.

Samen bieden Berchtesgaden, de Obersalzberg en het Kehlsteinhaus een fascinerende reis door natuur, architectuur en geschiedenis – een uitnodiging om te verkennen, te leren en te reflecteren.

Hotspots op de Obersalzberg

Hotel zum Türken (een mooi oriëntatiepunt) het grensde direct aan De Berghof.
Ruïnes van De Berghof je ziet de oprijlaan en achtermuren.
De Gutshof (Nu golfclub
Het huis en atelier van Albert Speer
Huis van Bormann (Nu Kempinskihotel Berchtesgaden)
Huis Göring (Nu Kempinskihotel Berchtesgaden
Huis van Görings adjudant (nu woning)
Officierswoningen (nu woningen)
Cokesbunkers (Ze staan er nog)
Teehaus Mooslahnerkopf (nu ruïne, maar het hekje staat er nog)
Platterhof (Nu Dokumentation Obersalzberg)
Kampfhäusl - iets verder staan de restanten van de vroegere theaterzaal
Poortgebouw en Wachthuisje

Kaart - 9. - Cokesbunkers op de Obersalzberg

De cokesbunkers op de Obersalzberg waren specifieke ondergrondse opslagruimtes die bedoeld waren voor het bewaren van cokes — een brandstof die werd gebruikt voor verwarming en energievoorziening van de gebouwen op het bergplateau, waaronder de woningen van nazi-kopstukken en diverse dienstgebouwen.

Functie

Ze dienden vooral als brandstofopslag voor verwarmingsinstallaties.

Cokes was efficiënter dan gewone steenkool en brandde heter en schoner, ideaal voor een gebied waar veel grote gebouwen stonden die constant verwarmd moesten worden.

Locatie

De cokesbunkers bevonden zich in de buurt van diverse dienstgebouwen op de Obersalzberg, vooral rond de Berghof en de SS-complexen. Ze waren deels ondergronds of half ingegraven om de brandstof droog te houden en minder zichtbaar te maken.

Gebruik in de oorlogsjaren

Door de uitbreiding van het Obersalzberg-complex vanaf 1935 nam de behoefte aan brandstof sterk toe. De bunkers werden regelmatig bevoorraad door vrachtwagens die het gebied via de speciaal aangelegde wegen bereikten.

Na 1945

Veel van deze cokesbunkers zijn gesloopt, dichtgegooid of overgroeid, maar enkele bunkers zijn nog te zien. Ze staan tegenover de voormalige officierswoningen.

Ze tonen hoe uitgebreid de infrastructuur van de Obersalzberg was: niet alleen luxe villa’s en commandoposten, maar ook allerlei ondersteunende voorzieningen zoals opslag, werkplaatsen, ketelhuizen en personeelsgebouwen.

Kaart - 11. - Platterhof

De Platterhof op de Obersalzberg begon zijn bestaan als een eenvoudig bergpension, lang voordat het gebied uitgroeide tot het politieke en ideologische bolwerk van Adolf Hitler. Toen Hitler en zijn entourage het bergplateau in de jaren dertig steeds verder naar zich toe trokken, werd ook de Platterhof onderdeel van het gesloten nazi-domein. Het oorspronkelijke hotel werd gesloopt en vervangen door een groot, representatief gebouw dat geschikt was om hoge gasten van het regime te ontvangen.

De nieuwe Platterhof kreeg een statige uitstraling: brede terrassen met uitzicht op de Watzmann, ruime zalen, moderne voorzieningen en een interieur dat luxe moest uitstralen — zonder de alpenstijl volledig los te laten. Hier werden buitenlandse diplomaten, partijfunctionarissen en andere genodigden ondergebracht wanneer zij de Berghof bezochten. Voor hen was de Platterhof niet zomaar een hotel, maar een verlengstuk van Hitlers machtssfeer, zorgvuldig gecontroleerd en afgesloten van de buitenwereld.

Tijdens de oorlogsjaren bleef de Platterhof functioneren, al nam het aantal officiële bezoekers af. In april 1945 werd het gebouw zwaar beschadigd tijdens de geallieerde bombardementen op de Obersalzberg. Na de oorlog namen de Amerikanen het complex over, herstelden delen ervan en gebruikten het als recreatiehotel voor hun troepen onder de naam General Walker Hotel. Decennialang vormde het een geliefde plek voor militairen en hun families.

In de jaren negentig werd de Platterhof uiteindelijk gesloopt, als onderdeel van de grote herinrichting van de Obersalzberg. Waar ooit diplomaten en nazi-kopstukken verbleven, staat nu het Dokumentationszentrum Obersalzberg, dat het verleden van het gebied onderzoekt en onthult. Van de Platterhof resteren slechts foto’s, fundamenten en herinneringen — stille getuigen van een plek die van eenvoudig bergpension uitgroeide tot een decor van macht, propaganda en geschiedenis.

Kaart - 12 - Kampfhäusl het bescheiden begin van Hitlers Obersalzberg-tijd

Het Kampfhäusl is een van de minst bekende, maar historisch meest betekenisvolle plekken op de Obersalzberg. Dit eenvoudige boerenhuis, oorspronkelijk eigendom van de familie Windbeutel, speelde een belangrijke rol in de vroege jaren van Adolf Hitlers aanwezigheid op de berg. Voordat de Berghof werd uitgebouwd tot een enorme residentie, verbleef Hitler hier in alle eenvoud en schreef hij er delen van Mein Kampf—vandaar de bijnaam “Kampfhäusl”.

Van bergpension tot ideologisch toevluchtsoord

In de jaren twintig en vroege jaren dertig was het Kampfhäusl een afgelegen onderkomen waar Hitler rust en afzondering zocht. Het diende als ontmoetingsplek voor vertrouwelingen en als locatie waar plannen werden gesmeed voor de toekomst van de NSDAP. Het was klein, sober en landelijk, maar vormde de basis voor zijn latere aanwezigheid op de Obersalzberg.

Verdwijnen onder Bormanns bouwdrift

Toen Hitler in 1933 rijkskanselier werd en de Obersalzberg zich ontwikkelde tot zijn privé machtscentrum, kreeg partijsecretaris Martin Bormann de opdracht om het hele gebied te herstructureren. Het Kampfhäusl paste niet in deze nieuwe visionaire bergarchitectuur. Het huis werd ontruimd, gesloopt en vervangen door grotere, representatieve gebouwen die beter pasten bij het groeiende nazi-complex.

Na de oorlog

Van het Kampfhäusl zelf bleef niets over. De plek waar het stond is tegenwoordig alleen te herkennen voor kenners: een kleine open plek langs wat ooit een bergpad was. Toch vormen foto’s, tekeningen en enkele schriftelijke bronnen een belangrijk historisch spoor naar de periode waarin Hitler nog geen dictator was, maar een partijleider die in deze rustieke omgeving zijn ideologie versterkte en zijn netwerk opbouwde.

Waarom het Kampfhäusl belangrijk blijft

Hoewel het huis allang verdwenen is, symboliseert het Kampfhäusl het begin van de Obersalzberg als politiek machtscentrum. Hier begon de transformatie van een vredig bergdorp tot een afgesloten elitegebied, gecontroleerd door de nazi-top. Het is een stille herinnering aan de vroege, vaak onderschatte fase van Hitlers machtsopbouw.

Kaart - 13 - Poortgebouw en Wachthuisje naar het Kehlsteinhaus

Aan de voet van de Kehlsteinweg, de spectaculaire bergweg die naar het Kehlsteinhaus leidt, staat het poortgebouw met wachthuisje – een van de best bewaard gebleven onderdelen van de originele nazi-infrastructuur op de Obersalzberg. Dit compacte gebouw diende als controlepunt voor iedereen die toegang kreeg tot de streng bewaakte route naar Hitlers representatieve bergpaviljoen.

Hier bevonden zich SS-bewakers die voertuigen controleerden, bezoekers registreerden en ervoor zorgden dat alleen geautoriseerde personen de weg omhoog mochten volgen. Het poortgebouw vormde daarmee de officiële toegang tot één van de meest exclusieve en beveiligde locaties van het Derde Rijk. Het wachthuisje, met zijn typische natuurstenen architectuur, sloot naadloos aan op de rest van de Kehlstein-bebouwing.

Vandaag de dag staat het gebouw er nog steeds, grotendeels in originele staat. Het fungeert als een stille herinnering aan de militaire strengheid en prestigieuze status die het Kehlsteinhaus ooit omringden, en vormt voor veel bezoekers het eerste tastbare contact met de geschiedenis van deze bijzondere berglocatie.

De 2e Wereldoorlog

Berchtesgaden deel 3
Obersalzberg - Eagle's nest

Samen bieden Berchtesgaden, de Obersalzberg en het Kehlsteinhaus een fascinerende reis door natuur, architectuur en geschiedenis – een uitnodiging om te verkennen, te leren en te reflecteren.

De tweede Wereldoorlog op GO

Oradour-sur-Glane

Berchtesgaden Deel 1