De 2e Wereldoorlog

Berchtesgaden - Obersalzberg - Eagle's nest

Ontdek Berchtesgaden en de Obersalzberg

Te midden van de adembenemende Beierse Alpen ligt Berchtesgaden, een stad met een rijke geschiedenis, indrukwekkende natuur en een uniek cultureel erfgoed. Slechts enkele kilometers boven de stad bevindt zich de Obersalzberg, een gebied dat ooit diende als exclusieve bergresidentie en later een belangrijke rol speelde tijdens het Derde Rijk.

Vandaag de dag is de Obersalzberg een plek waar verleden en natuur elkaar ontmoeten. Bezoekers kunnen er de documentatie Obersalzberg verkennen – een educatief museum dat inzicht biedt in de historische gebeurtenissen van de 20e eeuw – en wandelen langs paden die uitzicht bieden op de bergen en valleien van het nationaal park.

Hoog boven de bergtoppen bevindt zich het beroemde Kehlsteinhaus, beter bekend als het “Eagle’s Nest”. Dit bouwwerk, ooit een geschenk aan Hitler, is nu een panoramisch restaurant en herdenkingsplaats die jaarlijks duizenden bezoekers trekt.

Samen bieden Berchtesgaden, de Obersalzberg en het Kehlsteinhaus een fascinerende reis door natuur, architectuur en geschiedenis – een uitnodiging om te verkennen, te leren en te reflecteren.

Hotspots op de Obersalzberg

1. Hotel zum Türken (een mooi oriëntatiepunt) het grensde direct aan De Berghof.
2. Ruïnes van De Berghof je ziet de oprijlaan en achtermuren.
3. De Gutshof (Nu golfclub
4. Het huis en atelier van Albert Speer
5. Huis van Bormann (Nu Kempinskihotel Berchtesgaden)
6. Huis Göring (Nu Kempinskihotel Berchtesgaden
7. Huis van Görings adjudant (nu woning)
8. Officierswoningen (nu woningen)
9. Cokesbunkers (Ze staan er nog)
10. Teehaus Mooslahnerkopf (nu ruïne, maar het hekje staat er nog)
11. Platterhof (Nu Dokumentation Obersalzberg)
12. Kampfhäusl - iets verder staan de restanten van de vroegere theaterzaal
13. Poortgebouw en Wachthuisje

De Obersalzberg – van machtcentrum tot herinneringslandschap

De Obersalzberg, hoog boven het schilderachtige Berchtesgaden, was ooit een rustige bergnederzetting met pensions en boerderijen. In de jaren dertig veranderde dat voorgoed. Nadat Adolf Hitler hier zijn toevluchtsoord had gevonden, werd de hele berg stap voor stap onteigend en omgevormd tot een afgesloten machtscentrum van het Derde Rijk. De idyllische Alpenweide werd een exclusieve woon- en werkzone voor de nazi-top, beschermd door hekken, bunkers en militairen.

Het hart van de macht: de Berghof

Midden op de berg stond de Berghof, Hitlers residentie en representatiehuis. Wat ooit een eenvoudig bergpension was, groeide uit tot een luxueuze villa met panoramisch uitzicht, vergaderzalen en terrassen. Hier ontving Hitler zijn gasten, waaronder buitenlandse leiders en vertrouwelingen. Vandaag resteren enkel fundamenten; het terrein is een wandelgebied met informatiepanelen die de historische context toelichten.

Gedwongen onteigening en het lot van Hotel Zum Türken

De transformatie van de Obersalzberg ging gepaard met dwang en onrecht. Eigenaars van huizen, pensions en grond werden gedwongen hun eigendommen af te staan aan de staat of aan de partij.

Een schrijnend voorbeeld is het Hotel Zum Türken, dat direct naast de Berghof stond. De eigenares, Frau Braun (niet verwant aan Eva Braun), verzette zich tegen de onteigening. Als gevolg daarvan werd zij gearresteerd en naar het concentratiekamp Dachau bij München gedeporteerd.

Na de oorlog keerde zij terug, kreeg het hotel uiteindelijk terug en heropende het — waarmee het één van de weinige gebouwen op de Obersalzberg is dat nog grotendeels in originele staat bewaard bleef.

De nederzetting: infrastructuur en functies

Rondom de Berghof verrezen tientallen gebouwen met uiteenlopende functies:

Kazerne LSSAH voor de lijfwacht van Hitler;

Bestuurscentrum en dienstwoningen voor administratief en huishoudelijk personeel;

Officierswoningen en een huis voor Görings adjudant;

Chauffeursgarages en cokesbunkers voor energievoorziening;

Een broeikas en een Gutshof die het complex van voedsel voorzagen;

Een kleuterschool, theaterzaal, Speer-atelier en woning, en diverse gastenverblijven zoals het Kampfhäusl en de Hotel Platterhof, dat voor hoog bezoek werd gebruikt.

Het geheel functioneerde als een zelfvoorzienende, afgesloten gemeenschap waarin alles gericht was op comfort, veiligheid en controle.

Na 1945: van afgesloten domein naar plaats van herinnering

Na de oorlog werden veel gebouwen vernietigd om te voorkomen dat de plek een symbool zou worden. Slechts enkele structuren bleven over, waaronder de bunkergangen onder het terrein en het Hotel Zum Türken.

Vandaag is de Obersalzberg een herdenkings- en educatiegebied, met het Documentatiecentrum Obersalzberg als middelpunt. Wandelaars kunnen er het verleden letterlijk onder hun voeten voelen: tussen de resten van muren, paden en bunkers die herinneren aan een tijd waarin macht, propaganda en terreur hand in hand gingen.



De berg die ooit symbool stond voor isolatie en macht, is nu een plaats van bezinning en leren – een herinnering aan hoe een idyllische berghelling kon veranderen in een centrum van ideologie en vernietiging.

Hotel Zum Türken – Geschiedenis onder de grond

Op de Obersalzberg, direct naast de voormalige Berghof van Adolf Hitler, ligt het historische Hotel Zum Türken. Dit charmante berghotel kent een bewogen verleden: in de jaren dertig werd het door de nazi’s onteigend en gebruikt door Hitlers lijfwachtorganisatie. Onder het hotel bevindt zich een uitgebreid tunnel- en bunkersysteem, dat destijds deel uitmaakte van de beveiliging van het Berghof-complex.

Na de oorlog werd het hotel heropend en bleef het een stille getuige van een duister hoofdstuk uit de geschiedenis. Vandaag de dag herinnert het bezoekers eraan hoe dicht het alledaagse en het historische soms naast elkaar kunnen liggen — letterlijk, boven en onder de grond.

Ga je hier de helling af, dan zie je links een helling die naar de Berghof liep. Vanaf Hotel zum Turken loopt een wandelpad naar het Theehuis waar Hitler bijna dagelijks naar toe liep.

Nieuwe alinea

Oradour-sur-Glane – 10 juni 1944

Het dorp dat ophield te bestaan

Op een zonnige zaterdag in juni 1944 leek Oradour-sur-Glane een dorp als alle andere. De bakker stookte vroeg zijn oven, de priester bereidde de mis voor, en kinderen waren – uitzonderlijk op een vrije middag – op school voor een medisch onderzoek. Niemand vermoedde dat het rustige dorp in de heuvels bij Limoges die dag voor altijd zou verdwijnen.

De inval

Rond het middaguur omsingelen troepen van de SS-Panzer-Division “Das Reich” het dorp. De inwoners krijgen bevel zich op het dorpsplein te verzamelen – mannen, vrouwen en kinderen. Ze gehoorzamen, meer nieuwsgierig dan bang; ze hebben de voorbije jaren nauwelijks Duitse soldaten gezien.

Huizen worden doorzocht, ouderen die niet snel genoeg kunnen lopen, worden ter plekke neergeschoten. Mannen worden van vrouwen en kinderen gescheiden: de eersten naar werkplaatsen en schuren, de laatsten naar de kerk.

De mannen

De SS’ers stellen steeds dezelfde vraag: “Waar zijn de wapens? Waar is het verzet?”

Niemand weet van wapens, want Oradour was juist bekend als een rustig, niet-politiek dorp. De mannen worden in zes groepen verdeeld, ondergebracht in schuren en garages. Daar installeren de Duitsers mitrailleurs.

Omstreeks 15.45 uur openen zij het vuur – laag, op de benen – zodat de mannen gewond neervallen. Daarna wordt stro en hout op hen gegooid en de schuren in brand gestoken.

Slechts zes mannen weten te ontsnappen. Zij verstoppen zich onder de lichamen en vluchten als het stil wordt. Onder hen is Robert Hébras (1925–2023), later de bekendste overlevende en getuige. Hij sterft in 2023, 97 jaar oud.

De vrouwen en kinderen

In de kerk hopen vrouwen en kinderen dat ze slechts op identiteitscontrole wachten. Rond 16.00 uur brengen de SS’ers een explosieve lading tot ontploffing. De bom veroorzaakt dikke, verstikkende rook, maar de kerk blijft overeind. Dan begint een slachtpartij. Mitrailleurs ratelen, granaten ontploffen, lichamen vallen.

Marguerite Rouffanche, een vrouw van 47 jaar, beschrijft later hoe ze haar dochter naast zich ziet neervallen. Zij doet alsof ze dood is, klimt naar het raam van de sacristie en springt naar buiten. Een andere vrouw probeert haar te volgen en geeft haar nog haar baby aan – beiden worden doodgeschoten. Marguerite raakt gewond, maar weet zich in een tuin te verbergen tot de volgende dag. Zij wordt de enige overlevende uit de kerk.

In de kerk sterven 245 vrouwen en 207 kinderen. Onder hen de schoolkinderen en hun leraren, die die middag speciaal op school waren voor onderzoek.

De plundering

Terwijl het dorp in vlammen opgaat, trekken SS’ers door de straten, nemen geld, sieraden, voedsel, fietsen, muziekinstrumenten en zelfs vee mee. Wie probeert te vluchten, wordt neergeschoten – ook inwoners uit naburige dorpen die komen kijken waarom hun familie niet terugkeert.

Tegen de avond staat Oradour-sur-Glane volledig in brand. Het vuur brandt nog dagen. Op 12 juni keren SS’ers terug om de resten te begraven of onherkenbaar te maken.

De tol

De Franse justitie telt 642 slachtoffers – 190 mannen, 245 vrouwen en 207 kinderen.

Slechts 7 dorpsbewoners overleven: 6 mannen en 1 vrouw.

Van de slachtoffers zijn er 260 minderjarig, 68 jonger dan zes jaar.

In het bezoekerscentrum van het herdenkingsdorp is een verroeste kinderwagen te zien, doorzeefd met kogelgaten. Het stille symbool van de onschuld die die dag werd vernietigd.

De getuigen

Een dag na het bloedbad komt spoorwegingenieur Jean Pallier het dorp binnen. Zijn vrouw en kinderen logeerden in Oradour. Wat hij ziet, beschrijft hij later in tranen:

“De meeste lichamen waren verkoold, maar nog herkenbaar als mensen. In de sacristie hielden twee jongetjes elkaar vast, verstijfd van angst. In een kinderwagen lagen de resten van een baby. Ik kon het niet aanzien.”

Waarom Oradour?

Tot op vandaag is niet met zekerheid bekend waarom juist Oradour-sur-Glane werd uitgekozen.

Er waren geen wapens, geen verzetsgroep, geen schuilplaats. Waarschijnlijk diende het dorp als voorbeeld, een waarschuwing aan de bevolking na de geallieerde landing in Normandië.

Generaal Heinz Lammerding, bevelhebber van de 2e SS-Panzerdivisie, gaf het bevel, gesteund door de Gestapo en de collaborerende Milice française.

De uitvoerende eenheid stond onder leiding van Sturmbannführer Adolf Diekmann, die eind juni 1944 sneuvelde in Normandië. Lammerding werd in 1951 in Frankrijk ter dood veroordeeld, maar Duitsland weigerde hem uit te leveren.

Na de oorlog

In 1953 volgde in Bordeaux een proces tegen 21 betrokkenen.

Veertien van hen kwamen uit de Elzas, waar mannen onder dwang in de Waffen-SS waren opgenomen (malgré-nous).

Hun veroordeling leidde tot grote woede in hun geboortestreek; uit politieke overwegingen kregen ze amnestie, tot verontwaardiging van de overlevenden van Oradour en de hele regio Limousin.

Een dorp als getuige

Reeds in 1945 besloot de Franse regering Oradour-sur-Glane onveranderd te bewaren. De ruïnes bleven liggen zoals ze waren – verkoolde muren, fietsen, ovens, de auto van dorpsdokter Paul Desourteaux, die met zijn gezin werd vermoord.

Naast het oude dorp verrees later een nieuw Oradour, maar de resten van 1944 bleven onaangeroerd.

Wie er nu wandelt, hoort alleen stilte.

De paden leiden langs verbrande gevels, roestige gereedschappen en de kerk waar nog altijd de geblakerde klokken hangen.

Het is een plek van herinnering, niet aan strijd, maar aan onschuldig leven dat in één middag werd uitgewist.

Over het boek Het meisje uit Oradour

De Amerikaanse schrijfster Michele Claire Lucas koos in haar roman Het meisje uit Oradour (2012) deze tragedie als achtergrond.

Haar fictieve hoofdpersoon ontdekt jaren later dat zij als kind het bloedbad overleefde – een literaire manier om de stemmen van de verloren generatie weer te laten spreken.

Hoewel het verhaal verzonnen is, grijpt het terug op de historische realiteit van 10 juni 1944 en herinnert het de lezer eraan dat achter elk getal een menselijk verhaal schuilgaat.

HOOFDSTUKKEN TWEEDE WERELDOORLOG
Ik werk nu aan het hoofdstuk D-Day-Normandië, de andere volgen.

YouTube FILMS

Tip je kan in YouTube vaak Nederlandse of Engelse ondertiteling instellen.

The French Village Annihilated by The SS

juni 1944 kreeg de beruchte 2. SS‑Panzer‑Division Das Reich het bevel om met volle snelheid naar Normandië te trekken om de geallieerde invasie terug te dringen. Hun noordwaartse tocht werd geplaagd door problemen, niet in de laatste plaats door herhaalde aanvallen van het Franse verzet. Als vergelding plegen ze een reeks gruwelijke oorlogsmisdaden, die uiteindelijk leidden tot de vernietiging van bijna de hele bevolking van Oradour‑sur‑Glane. Dit is dat verhaal.

Oradour-sur-Glane Een drama uur voor uur

Oradour-sur-Glane, een vredig dorpje in de Limousin 10 km van

limoge. Voor de huidige bezoeker is het vrijwel onmogelijk zich

voor te stellen wat dit dorpje in de Limousin zou kunnen geweest

zijn voor het drama. ...

Terug naar het oude Oradour

Aan de hand van foto's ga je door het dorp.

Het Franse dorp dat sinds 1944 onaangeroerd bleef

In het rustige Franse platteland ligt een spookdorp, bevroren in de tijd sinds een van de gruwelijkste oorlogsmisdaden van de Tweede Wereldoorlog.

Verhalen van de overlevers.

Oradour-sur-Glane – Het uitgewiste dorp

Op 10 juni 1944 verwoestten SS-troepen het Franse dorp Oradour-sur-Glane.

In een brute vergeldingsactie werden 642 mannen, vrouwen en kinderen vermoord en het dorp in brand gestoken.

Deze video vertelt over de schuldigen achter het bloedbad en de omstreden zoektocht naar gerechtigheid na de oorlog.

Een wandeling door Oradour

Oradour-sur-Glane keert terug naar het bloedbad van 10 juni 1944

 HOOFDMENU